RSS-подписка Вконтакте Вконтакте

11.09.2010 Кем һин, агитатор егет?

Миңә Азов диңгеҙе ярындағы «Азов» санаторийында дауаланырға насип булғайны. Шунда Брянск ҡалаһынан Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан Петр Гаврилович Чудаков менән һөйләшеп ултырырға тура килде. Ул, Башҡортостан Республикаһынан икәнемде белгәс, үҙенең Бөйөк Ватан һуғышында башынан үткәндәре, 1185-се уҡсылар полкында хеҙмәт итеүе тураһында һөйләне.
1942 йылдың 11 ғинуарында 1-се, 2-се батарея һуғышсыларына Дағстандан өс йәшник посылка килә. Унда бер пар аҡ быйма була. Бөтә һуғышсылар ҙа уны Башҡортостандан килгән егеткә тәғәйенләй. Сөнки ул 1-се батальондағы 1-се һәм 2-се орудие батареяһында агитатор булып хеҙмәт итә. Ул ике батареяға агитатор итеп тәғәйенләнгәс тә, арыу-талыу белмәй, яугирҙар­ҙың күңелен күтәреп, һәр һуғышсыға арнап шиғыр һөйләй. Шиғырҙы тәүҙә – рус телен­дә, аҙаҡ башҡортсаға әйләндереп һөйләгән. Сөнки батальонда башҡорт егеттәре күпселекте тәшкил иткән.
1185-се уҡсылар полкы Орел өлкәһенең Тышлыков ауылы эргәһендә оборонала торған. Был ауыл Мценск ауыл советына ҡараған булған.
Немецтар көслө һөжүмгә әҙерләнгән. Был турала ҡыйыу өс башҡорт егете төндә дозор­ҙа торғанда немец һалдатын «тел» итеп тотоп алып килеп, һорашып белгән. Көтмәгәндә биш немец батареяһы Тышлыков ауылына снарядтар яуҙыра башлай. Шул ваҡытта, политрук Семеновтың бойороғон боҙоп, агитатор егет беренсе орудие батареяһынан икенсеһенә агитация уҙғарыу маҡсатында тороп йүгерә.
Шул саҡ немецтар өс снаряд ебәрә. Тәүге икеһе агитаторҙан 50 метр алыҫлыҡта төшөп шартлай, ә өсөнсөһө егеткә тура килә. Немецтарҙың һөжүме кире ҡағылғас, һәләк булғандарҙы йыйған ваҡытта агитаторҙың аҡ быймаһындағы ике аяғы ғына табыла.
Башҡортостандан полкта өс башҡорт егете – Муса, Гәрәй, Саҙиҡ исемле егеттәр ҙә була. Әңгәмәсем агитатор егеттең исемен дә, фамилияһын да онотҡан.
Һәләк булған егеттәрҙең кәүҙәләрен Тышлыков ауылы эргәһендә туғандар ҡәберлегендә ерләйҙәр. Политрук Семенов, һуғышсыларҙың исем-фамилияларын яҙып, Мценск ауыл советы рәйесенә тапшырған.
Әңгәмәсем, миңә ҡулындағы ҡағыҙҙарын һуҙып: «Бына, ҡағыҙҙарым араһында агитаторҙың шиғыр яҙған бер бит ҡағыҙы. Мәгеҙ әле, уҡып ҡарағыҙ, нимә тураһында яҙған икән?» – тине.
ҡағыҙ ваҡыт үтеү менән һарғая төшкән, бөкләнеп тә бөткән. Петр Гаврилович: «Свердловскиҙа уҡыған саҡта бик күп яҙыуымды өйҙәгеләр һаҡламаған. Күп нәмә хәтерҙә ҡалмаған. Агитатор егетебеҙ тулы кәүҙәле, киң яурынлы, түңәрәк битле, ҡара сәсле, урта буйлы кеше ине», – тип үкенеп тә ҡуйғайны.
Шиғырҙы көс-хәл менән уҡып сыҡтым да, Петр Гавриловичҡа үҙемсә тәржемә иттем:
«Батальон командиры Исаев
План төҙөй һөжүмгә.
Санаға урынлаштырып «Максимка»ны
Фронт буйлап уҙырға».
Шиғыр юлдарын ары уҡырлыҡ түгел, юйылып бөткән.
Уҡып, бәлки, иҫкә алынған ир-егеттәр иҫән булһа, барыһын да асыҡларға ярҙам итер­ҙәр, һәм агитатор егеттең кем булыуы асыҡланыр.
Хәйер, туғандары ул егеттәрҙе түбәндәге адрес буйынса эҙләй ала: Орловская область, Мценский район, д. Тышлыков, Спасский с/с., председателю сельского совета.

Миңнулла ӘЛИМҒОЛОВ.
Күгәрсен районы,
Төпсән ауылы.










Оҡшаш яңылыҡтар



Олатай иҫтәлеге

22.06.2018 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл » Әҙәбиәт Олатай иҫтәлеге


Әсләм шишмәһе

26.05.2018 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Әсләм шишмәһе


Ҡайҙа ғына бармай, ниҙәр күрмәй...

09.05.2018 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Ҡайҙа ғына бармай, ниҙәр күрмәй...


«Үлемһеҙ полк»  саҡыра

03.05.2018 - Яңылыҡтар таҫмаһы » Бөйөк Еңеүгә 71 йыл «Үлемһеҙ полк» саҡыра


Исеме ташҡа уйып яҙылған

27.06.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Исеме ташҡа уйып яҙылған


Яҙмыштарында – ил  тарихы

20.05.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Яҙмыштарында – ил тарихы


“Хәтер –  мәңгелек”

13.05.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл » Мәҙәниәт һәм сәнғәт “Хәтер – мәңгелек”


"Һуғыш балалары - тарих яралары"

12.05.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл "Һуғыш балалары - тарих яралары"


Журналистар картуф ултыртты

12.05.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Журналистар картуф ултыртты


Иң бөйөк көндө көтә Йәнгир улы Рәис

10.05.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Иң бөйөк көндө көтә Йәнгир улы Рәис


Журналистар уларҙы онотмай

10.05.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Журналистар уларҙы онотмай


Һуңғы өмөтөгөҙ һүнмәһен!

10.05.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл » Махсус биттәр Һуңғы өмөтөгөҙ һүнмәһен!


"Беҙ күрмәнек һуғышты, һәм бер ҡасан да күрмәҫбеҙ тип ышанабыҙ..."

Брянск өлкәһендә 1943 йылда һәләк булған башҡорт кавалеристары һәм саңғысылары исемдәре мәғлүм булды

«Миңлеғәле  Шайморатовҡа –  Герой исеме!»

06.02.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл » Йәмғиәт «Миңлеғәле Шайморатовҡа – Герой исеме!»


Ҡарт яугирҙы әле лә  ил яҙмышы борсой

16.01.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Ҡарт яугирҙы әле лә ил яҙмышы борсой


Батыр үҙе үлһә лә,  исеме йәшәй

08.01.2016 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Батыр үҙе үлһә лә, исеме йәшәй


Бәхетле Шаһиғәли

25.09.2015 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Бәхетле Шаһиғәли


Күңелдең ике ҡанаты:  береһе йыр булһа, икенсеһе – бейеү

24.07.2015 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл » Махсус биттәр Күңелдең ике ҡанаты: береһе йыр булһа, икенсеһе – бейеү


Геройҙың батырлығы  онотолмай

19.06.2015 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Геройҙың батырлығы онотолмай


Ул антифашист ине…

19.06.2015 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Ул антифашист ине…


Нәҫел ағасының ете тармағын мәңгегә йотҡан һуғыш…

Быуаттарға балҡыр дан!

15.05.2015 - Бөйөк Еңеүгә 71 йыл Быуаттарға балҡыр дан!


«Беҙҙең мөхәббәтте һуғыш та, ауырлыҡтар ҙа еңә алманы»